June 24, 2010

Δημιουργικότητα, κατάθλιψη και φράουλες




Μία φίλη μου ζωγράφος έλεγε: "Το μόνο που χρειάζομαι για να βελτιώνω την δουλειά μου είναι περιστασιακά επεισόδια κατάθλιψης."

Απο την εποχή του Αριστοτέλη, η δημιουργικότητα στις Τέχνες συνδεόταν με την μελαγχολία. Όμως έχω τη γνώμη ότι η κατάθλιψη αυτή καθ' εαυτή, όχι μόνο δεν επαυξάνει την δημιουργικότητα, αλλά αντίθετα την καταστέλλει. Πολλοί ποιητές, συγγραφείς, καλλιτέχνες και συνθέτες έχουν διαχρονικά αναφέρει ότι ήταν ανίκανοι να δουλέψουν κατά την διάρκεια επεισοδίων βαριάς κατάθλιψης. Για παράδειγμα, η Virginia Woolf, αδυνατώντας να γράψει όταν φλέρταρε με  την κατάθλιψη, γέμισε τις τσέπες της με πέτρες και βυθίστηκε στον ποταμό Ouse. Τελικά διάλεξε αυτόν τον απίθανο τρόπο για να τελειώσει τη ζωή της  μόλις στα 59 της χρόνια.

Αφού λοιπόν η κατάθλιψη εμποδίζει την δημιουργικότητα, για ποιό λόγο υπάρχει ο προαναφερθείς διαχρονικός, θετικός συσχετισμός μεταξύ των δύο ?

Μερικοί καλλιτέχνες και συγγραφείς έχουν παραδεχτεί ότι ασχολήθηκαν με την τέχνη τους για να αυτοθεραπευτούν απο την κατάθλιψη. Αυτή είναι μία "συμβατική" προσέγγιση σε σύγκριση πχ με την υπερβολική χρήση αλκοόλ, αν και αρκετοί χρησιμοποιούν παράλληλα το ποτό  (καθώς και άλλες ουσίες) με ιδιαίτερη προθυμία !! Οπωσδήποτε όμως, αυτή η  πολύ ενδιαφέρουσα προσπάθεια αποφυγής της κατάθλιψης είναι ένα κίνητρο για δημιουργική δουλειά, που αποκρούει τουλάχιστον την μελαγχολία.

Επιπλέον η εμπειρία της κατάθλιψης μπορεί  δευτερογενώς να προσφέρει υλικό για καλλιτεχνικές δημιουργίες. Δύο όμορφα παραδείγματα είναι ο διασημότερος πίνακας του Νορβηγού Edvard Munch με την ονομασία "The Scream", καθώς και το κλασσικό ποίημα της αμερικάνας  Emily Dickinson με τίτλο "There's a Certain Slant of Light".

Λογικά μπορούμε να δεχτούμε ότι είναι πολύ δύσκολο να κατανοήσει κάποιος τις ανθρώπινες καταστάσεις, και κατά μείζονα λόγο να τις ενσωματώσει στις καλλιτεχνικές του δημιουργίες, εκτός φυσικά αν ο ίδιος έχει την άμεση εμπειρία συναισθηματικών "μέγιστων" και "ελάχιστων". Συνεπώς εύκολα αντιλαμβανόμαστε ότι η κατάθλιψη παρέχει ένα είδος  υπαρξιακού άγχους απο το οποίο αναδύεται αυθόρμητα τέχνη, δηλαδή οποιαδήποτε ανθρώπινη δημιουργία που περιέχει ιδέες πέρα απο τον χρησιμοθηρικό τους σκοπό.

Ίσως τελικά η προαναφερθείσα ζωγράφος φίλη μου να μην χρειάζεται  τα επεισόδια κατάθλιψης για να βελτιώσει την δημιουργικότητα στην τέχνη της. Ενδεχομένως μπορεί και να χρειάζεται περισσότερο κάποιο απρόσμενο δώρο: Ίσως ένα μανικιούρ ? Ένα καινούργιο ζευγάρι παπούτσια ? Μία ξαφνική αγκαλιά απο τον 9χρονο γιό της ?  Τέλος πάντων ... κάτι που θα δώσει μία ανοδική ώθηση στη διάθεσή της, και θα απογειώσει ταυτόχρονα την δημιουργική της σκέψη.

Όσοι απο τους αναγνώστες υποφέρουν αυτή τη στιγμή απο  ενδεχόμενο δημιουργικό μπλοκάρισμα,  ας δοκιμάσουν την στρατηγική του "απρόσμενου δώρου". Λοιπόν, είτε κανονίστε με κάποιον να σας "εκπλήξει" με ένα μικρό ξαφνικό δώρο ... ή  βρείτε το μόνοι σας, όπως πχ ένα εύθραυστο λουλούδι που μεγαλώνει σε μία χαραμάδα στο πεζοδρόμιο, ή ένα γεμάτο φεγγάρι που λάμπει μέσα απ' τις  πευκοβελόνες,  ή την γεύση μιάς ώριμης φράουλας, ή μία θεσπέσια μουσική στο youtube ... ή οτιδήποτε άλλο σας πλημμυρίσει με απρόσμενη ευχαρίστηση.  Εκθέτοντας τις αισθήσεις σας σε αναπάντεχες μικροηδονές, ίσως μπορέσετε να κάνετε τους δημιουργικούς σας χυμούς να κυλήσουν σε όποια κατεύθυνση εσείς θέλετε !



ΥΓ: Οι 2 εικόνες και τα 12  links "κρύβουν" αναπάντεχες μικροηδονές

:)

18 comments:

KOSTAS PAP said...

Το ιδιοφυία και παραφροσύνη θα το λέγαμε Τρέλλα και Δημιουργία. Είναι αλήθεια πως οι περισσότεροι καλλιτέχνες ανά τους αιώνες είχαν κάποιες ιδιατερότητες στα θέματα της ψυχικής υγείας. Και εγώ πιστεύω ότι όταν περνά κανείς κατάθλιψη η δημιουργία στερεύει. Όμως στα ενδιάμεσα διαστήματα η ψυχική ενέργιεα, που καταφέρνει να μετουσιώνεται σε δημιουργία είναι απαρίτητη για την γέννηση των καλλιτεχνικών έργων. Δηλαδή με άλλα λόγια χρειάζεται να έχεις και λίγη "τρέλλα" για να δημιουργήσεις. Καλό βράδυ.

She said...

Είναι γεγονός πως τις περισσότερες φορές η θλίψη φέρνει αναπάντεχη δημιουργία γιατί η ψυχή στον αγώνα επαναφοράς της συμπαρασύρει άγνωστες πτυχές της στην επιφάνεια και τις μετουσιώνει σε νέα αρχή.


κι από μένα...δώρο, μια φράουλα!

;-)

She said...

"How many times have you woken up and prayed for the rain?
How many times have you seen the papers apportion the blame?
Who gets to say, who gets the work and gets to play?
I was always told at school, everybody should get the same

How many times have you been told, if you don't ask you don't get?
How many liars have taken your money, your mother said you shouldn't
bet?
Who has the fun, is it always the man with the gun?
Someone must have told him, if you work too hard you can sweat

There's always the sun
There's always the sun
Always, always, always the sun

How many times have the weathermen told you stories that made you laugh?
Y'know it's not unlike the politician and the leaders when they do
things by half
Who gets the job, of pushing the knob
That sort of responsibility you draw straws for, if you're mad enough!

There's always the sun
There's always the sun
Always, always, always the sun!"

always look on the bright side of life!

;-)

καλό βράδυ Σταύρο...

Anonymous said...

the poem, describes exactly how a depressed person feels, this is my opinion, so i think that when someone suffers from depression cannot be creative either use art as a medicine
the relief is inside us...WITH A LITTLE HELP FROM OUR FRIEND

Alex said...

Κατά-θλιψη (είναι περίεργο που ο ορισμός της λέξεως παραπέμπει υπό μια έννοια σε καταδίκη της θλίψεως!) μεγάλο θέμα και επίκαιρο (καθώς λένε οι ψυχολόγοι θα πάρει τη θέση της in fashion νόσου του καιρού μας !
Τολμώ να σκεφτώ πως οι καλλιτέχνες - δημιουργοί που ,όντες σε κατάθλιψη,καταφέρανε να οικοδομήσουν σπουδαία έργα, ήταν επειδή προσπαθούσαν μέσα σπο αυτά τα ίδια τους τα έργα να κρατηθούν μην τύχει και τους κερδίσει το κενό της "ασθενειάς "τους και χαθούν.
Δεν είναι θαρρώ , και ας με διαψεύσετε, η κατάθλιψη συνώνυμο της δημιουργικής τρέλας γιατί λειτουργεί σα σαράκι και σου τρώει το μυαλό και μετά δίχως νου ??

όπως και να'χει δηλώνω υπέρμαχος της υγειούς δημιουργίας με δίχως αναβολικές ασθένειες.

καλή σου μέρα negentropist

Καλυψώ said...

η καταθλιψη δημιουργειτε απο τον πονο
ο πονος φερνει καταθλιψη..
(τι μπερδεμα!!)

ομως ο πονος..σε φερνει κοντα
σε ξεχασμενα μερη της ψυχης σου..

εκει που βρισκονται
ξεχασμενα ξεφωτα..νεραιδες..και Δρακοι φονιαδες..(καλα εχει και καλους δρακους..τα δρακακια οπως λεμε..Ρ)

Αν καταφερεις να περασεις το σκοτεινο δασος..να κατσεις να συλλογιστεις..μεσα σε εκεινα τα ξεφωτα..οτι και να χασεις..θα βρεις το μαγικο ξιφος που σκοτωνει τους κακους Δρακους..και τους εφιαλτες σου..

οι στιχοι..ειναι ξορκια..
απο την κολαση του Νου!!

http://logiaanemoy.blogspot.com/2010/03/blog-post.html


καλο μεσημερι Neg!!

to alataki said...

Προσωπικά θα διαχώριζα την κατάθλιψη από τη μελαγχολία.
Ο καταθλιπτικός είναι άτομο που χρειάζεται ειδική βοήθεια, δεν νομίζω ότι θα μπορούσε να μετατρέψει την ασθένεια σε δημιουργικότητα και όσοι το πέτυχαν μάλλον δεν υπέφεραν από κατάθλιψη.
Ο μελαγχολικός αντίθετα είναι άτομο με ανώτερη σκέψη, δεν βιώνει μονίμως την κατάσταση γιατί είναι σε θέση να ανανήπτει και αυτό ακριβώς τον οδηγεί στην τέχνη και τη δημιουργία.
Ωποσδήποτε όμως η όποια μορφή τέχνης είναι αυτοθεραπευτική ψυχοθεραπεία...
Κάπως έτσι το αντιλαμβάνομαι...

negentropist said...

Iωάννα

κανείς δεν είπε ότι κατάθλιψη και μελαγχολία είναι το ίδιο πράγμα :)

Σαν φιλομαθής που είσαι, για να έχεις μία επαρκή εικόνα των διαταραχών κατάθλιψης, δες τον παρακάτω σύνδεσμο:

Mood disorders

To περίφημο DSM IV TR (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders), είναι το βασικό ψυχιατρικό εγχειρίδιο, στο οποίο εκτίθενται με λεπτομέρεια τα διαγνωστικά κριτήρια όλων των σχετικών διαταραχών, που εμπίπτουν σε βασικές κατηγορίες. Εκεί θα πληροφορηθείς ότι υπάρχουν αρκετές μελαγχολικές διαταραχές που ταξινομούνται ευρύτερα στις καταθλιπτικές διαταραχές. Μία άλλη σοβαρότερη ευρύτερη κατηγορία είναι οι διπολικές διαταραχές.

Κέφι και διάθεση νά'χεις μόνο για ... διάβασμα !

Mιά που το παρασοβαρέψαμε, ορίστε ένα καταπληκτικό 11λεπτο απο την φανταστική κωμωδία : Α fish called Wanda.

Χρονικό σημείο 2:00 !!

Καλό βράδυ !


:)

2Σx2 said...

Προσωπικά θεωρώ πως η καλλιτεχνική δημιουργία έχει ανάγκη την ύπαρξη ισχυρών συναισθημάτων. Από εκείνα που σε κυριεύουν. Η αγάπη και ο φόβος είναι δύο πολύ δυνατά - ίσως τα δυνατότερα. Κοινή συνισταμένη τους ότι και τα δύο αν αφεθούν κάνουν τον κτήτορά τους υποχείριό τους. Η κατάθλιψη είναι ένα σύνηθες επακόλουθό τους. Και η απόπειρα δημιουργίας Τέχνης αποτελεί μία διέξοδο δημιουργικότητας ή προκαλεί αποστροφή ανάλογα με το χαρακτήρα του καθενός. Υπάρχουν παραδείγματα και αντιπαραδείγματα-αναφέρεις μερικά και στο post.

Πάντως είναι λίγο της μόδας η κατάθλιψη. Αν και μάλλον παίζει ρόλο το ότι οι ψυχικές ασθένειες δεν αποτελούν τόσο μεγάλο taboo όπως παλιότερα.

Επίσης, θεωρώ πως λόγω μιας ακαθόριστης ροπής προς το δράμα που έχουμε εμείς οι άνθρωποι ενίοτε πέφτουμε εκούσια σε καταθλιπτικές καταστάσεις επειδή...γουστάρουμε να υποφέρουμε που και που...Άβυσσος!

Χειμώνας δεν είναι αλλά αυτό μου ήρθε! Δυστυχώς χωρίς να βρω κάποιο αξιόλογο κλιπ να το συνοδεύει

atihrastw said...

maresei na diabazw toso pl tis anartiseis sou,san paidaki p psaxnei ton krumeno 8usayro g na brei to doro tou :)
egw to brika sthn anodiki o8isi :D

negentropist said...

Φίλε 2Σx2

πριν απο λίγες μέρες είχε αναδυθεί αυθόρμητα στο μυαλό μου ένας παμπάλαιος ορισμός απο το "σχολικό" μάθημα της ψυχολογίας:

"Συναίσθημα είναι μία ευχάριστη ή δυσάρεστη κατάσταση, που προκαλείται απο εξωτερικούς ή εσωτερικούς ερεθισμούς"

Γουστάρουμε να υποφέρουμε που και που ? Αυτό ... ξαναπές το ! lol !!

Hit Me With Your Rhythm Stick

To video σου άψογο. Πόσοι όμως άραγε ξέρουν τον πραγματικό ... πατριάρχη Arthur Brown ?

Fire (I bring u to burn)

Καλό απόγευμα !

:)

negentropist said...

Αθη

χαίρομαι που σε ικανοποιούν οι αναρτήσεις μου :))

Όλοι χρειαζόμαστε "ανοδικές ωθήσεις" ... Ξέρεις τι δουλεύει πολύ σε μένα? Η απόλυτη ευχαρίστηση μετά απο ένα κουραστικό παιχνίδι basket με φίλους, όταν ο εγκέφαλος έχει κατακλυστεί απο φυσικά παραγόμενες ενδορφίνες !

Joe Cocker - Let's go get stoned

Lucy in the Sky

Σε καλωσορίζω με Dana Fuchs και ευχαριστώ για το όμορφο πέρασμά σου

She Don't Wanna Know

:)

There is a way said...

"Απρόσμενο δώρο" ε; Χμμμ... πολύ ενδιαφέρον.

Thanks, για την όμορφη ιδέα.

Καλημέρα

Ra Ma said...

Η μελαγχολία (μην φανταστείς τρομερά πράγματα, κατά βάθος είμαι χαρούμενος άνθρωπος) μου δίνει ενέργεια!!!
Ανακαλύπτω ευαισθησίες που τις έχω χρόνια καταπιεσμένες...

Καλή εβδομάδα!!!

negentropist said...

Marc

Mου αρέσουν ΑΦΑΝΤΑΣΤΑ τα παρακάτω λόγια της Elizabeth Kubler Ross:

"The most beautiful people we have known are those who have known defeat, known suffering, known struggle, known loss, and have found their way out of the depths. These persons have an appreciation, a sensitivity, and an understanding of life that fills them with compassion, gentleness, and a deep loving concern. Beautiful people do not just happen."


Kαλό απόγευμα, μέ κάτι απόλυτα στρατοσφαιρικό! Και μη ξεχνάς ότι η ευαισθησία φαίνεται ...

James Morrison - Mercy, Mercy, Mercy

:)

Matriga said...

http://www.youtube.com/watch?v=2leER1-fqVs&feature=related

Kαλό ξημέρωμα ;)

Ρίκη Ματαλλιωτάκη said...

Α το ξερω πολυ καλα αυτο το συναισθημα.......

to alataki said...

Kαλά, αφού με μαλώνεις θα στρωθώ στο... διάβασμα.
Thank's